Türkiye’nin felaketi bu şirketlerin elinden olabilir

Türkiye’de nükleer tesis kurmak için ihaleye girmiş olan şirketlerin geçmişleri, insanı zerre umursamadan sadece kârlarını gözettiklerini apaçık ortaya koyuyor. İnsan, “Bunlar buraya nükleer tesis kurarsa gerekli önlemleri nasıl alacaklar?” diye sormadan edemiyor.

Türkiye’de elektrik üreten bir nükleer enerji santrali tartışması ve planları 1965’ten beri devam ediyor. 46 yıl önce “Atom Enerjisi Komisyonu İkinci Beş Yıllık Plan” başlıklı belge ile ilk adımı atılan nükleer enerji ihalesi ve tartışmalarına Silifke’nin 60 km batısındaki Akkuyu’nun seçilmesi ile ilk somut adım atılmış oldu. Santral inşaatı için karar verilen yere bekçi olarak girenler ve emekli olanlar bile oldu.

Mersin Akkuyu’da gerçekleştirilmesi planlanan santral Rus-Türk ortaklığında Park Teknik (Ciner Grubu) ile Atomstroyexport (ROSATOM’a bağlı Atomenergoprom’un alt şirketi) girişimine ihale edildi. Nükleer enerji için açılan ve iptal edilen sayısız ihaleden sonra AKP iktidarı Japonya’daki nükleer felakete rağmen santrali kurmakta kararlı olduğunu söylüyor. Özellikle son dönemdeki nükleer enerji santrali ihalelerine giren firmalar ve bağlantıları, geçmişleri dikkat çekici. İşte Nükleer enerji ihalesine daha önceden giren konsorsiyumlardan ve Türk ortaklardan bazıları :

AECL (Kanada), Bayındır, Gamma ve Güriş Konsorsiyumu:
1959 yılında kurulan Gama Holding 1980 yılından itibaren faaliyetlerinin yoğunlaştığı GAP coğrafyasını Ortadoğu, Rusya, Kafkaslar, Balkanlar, Türkî Cumhuriyetler, Güneydoğu Asya, Kuzey Afrika ve Avrupa’ya doğru genişletiyor. Çimento ve doğalgaz başta olmak üzere turizm, emlak, madencilik ve uluslarası ticaret faliyetleri de gösteriyor.

Akkuyu nükleer santrali ihalesine giren Gama şirketi aynı zamanda Philipp Holzman (Alman) ve Stabgo’yla (Avusturya) birçok köyün su altında kalmasına neden olan Birecik Barajı ihalesini almıştı. Gaziantep (Nizip, Yavuzeli, Araban), Şanlıurfa (Birecik, Halfeti, Bozova) ve Adıyaman’da (merkezi ve Besni ilçesi) 12 köy ve Halfeti ilçesinin bir kısmı da barajdan etkilendi. 31 köyde tarlalar ve tarım toprakları sulara gömüldü. Barajdan dolayı 30 bin kişi etkilendi ve yaşam koşullarını değiştirmek, göç etmek zorunda kaldı. 2 milyon 40 bin metrekare üzerindeki Zeugma antik kentinin yüzde 25’i Birecik barajının suları altında kaldı.

NPI (Nuclear Power International / Alman Siemens ve Fransız Framatome), Garanti, Koza ve Tekfen Konsorsiyumu:
Siemens, Power Generation adıyla atom reaktörleri ve enerji santralleri üretiyor. Ekolojik anlamda katliam yapan çeşitli baraj projelerine jenaratörler ve tribünler yapıyor. Ürettiği jeneratörleri ve tribünleri genelde üçüncü dünya ülkelerine satıyor. Dünyanın en büyük hidroelektrik santral projelerinden birisi olan ve 1,5 milyon insanın göç etmesine neden olan, Çin’de bulunan Üç Geçit barajını Siemens yaptı. Ayrıca 50 bin kişinin göç etmesine ve buna direnen birçok insanın üzerine ateş açılarak öldürülmesine neden olan Hindistan’daki Maheshwar barajı da Siemens’in büyük projelerinden. Siemens, 1970’lerde ve 1980’lerde Arjantin, Brezilya ve İran’da askeri amaçlı kullanılacak atom reaktörleri için askeri iktidarlarla yakın ilişki içerisine girmesiyle biliniyor.

Siemens Irak’ın sözde yeniden yapılandırılması için 50 milyon dolarlık yatırım yaptı ve her gün kazandığı ihale sayılarını artırıyor. Her dönem zalimden yana olan, geçmişte Nazi işbirlikçisi olduğu bilinen Siemens, Saddam döneminde de yönetime 1,8 milyar dolar para aktarmıştı.

NPI ortaklığı Akkuyu’daki nükleer santralin fay hattına çok yakın olması gerçeğini örtbas etmekle suçlanmıştı. Avrupa’nın çözüm bulamadığı nükleer atıklarının, Türkiye’ye yollanması ve Toroslar’da depolanması şeklindeki harikulâde fikri de bu konsorsiyum ortaya atmıştı.

Westinghouse-Mitsubishi (ABD-Japonya), Enka ve Günal Konsorsiyumu:
Mitsubishi Corporation Kimyasallar, petrol, elektronik, telekomünikasyon gibi alanlarda faliyet gösteriyor ve Mitsubishi otomobil hisselerinin yüzde 8’ine sahip. ABD’deki ekolojistler 1989’da Mitsubishi ürünlerini, Güneydoğu Asya, Güney Amerika, Kuzey Amerika ve Sibirya’da yağmur ormanlarını katlettiği için boykot etmişlerdi.

Türkiye’nin en büyük inşaat ve taşeron şirketlerinden biri olan ENKA, TEMA üyesi olan patronu Şarık Tara’ya rağmen, yol yapımı için milyonlarca ağacı kestikten sonra yol kenarı ağaçlandırma ihaleleri alan, “cin” bir şirket.

Kütahya Seyitömer, Sivas Kangal, Ankara Çayırhan termik santrallerini yaptı. Termik santrallerin bacasından yayılan küller nedeniyle Seyitömer termik santralinin bulunduğu Yoncalı ve çevresinde yaşayan hemen herkes akciğer ve solunum yolu rahatsızlıklarından şikayet ediyor. 1973’ten beri faaliyette olan Seyitömer Termik santrali, Tunçbilek termik santrali ile birlikte Kütahya’nın üzerine bulut halinde çöken zehirli gaz ve parçacıklarının sorumlusu. 2003’te birçok insan solunum rahatsızlığı nedeniyle hayatını kaybetmişti. Santralin filtre yenileme ve 34 trilyon ederindeki kül barajı oluşturma çalışmalarına 2005 yılında başlandı.

ENKA Kemerköy, Tunçbilek, Yatağan, Yeniköy termik santrallerini yaptı. 1983 yılında faaliyete geçen Yatağan Termik santrali bölge halkının sağlığını etkilediği ve ölüm saçtıgı için hep gündemde oldu. 1980’lerden itibaren açılan davalarla bölge halkına yüklü tazminatlar ödemek zorunda kaldı. Termik santralden yayılan kükürtdioksit nedeniyle üst solum yolu enfeksiyonları bölge halkında en sık görülen rahatsızlık.

Akkuyu Nükleer ihalesini alan konsorsiyumdaki Rus şirketin İran ve Çin’deki nükleer çalışmaları biliniyor. İran’ın teknik aksaklıklar nedeniyle nükleer tesislerini 15 gün çalıştıramaması ve ödemeler konusundaki sıkıntılar nedeniyle Rus firmanın hizmeti aksatması basına yansıyan haberler arasında. Rus Atomstroyexporti esas olarak yüzde elli hissesi Rus gaz tekeli Gazprom’a ait olan bir şirket ve Bulgaristan Belene Nükleer Santral ihalesini kazanmasına rağmen Avrupa Enerji komisyonu tarafından bu santral ihalesine teknik onay verilmiyor.

Rus şirketin konsorsiyumdaki yerli ortağı Par Teknik ise daha çok Ciner grubu olarak bilinen ve son 15 yıl içerisinde özelleştirmeler ile büyüyen, ATV-Sabah çıkışı ile yerini sağlamlaştıran fırsatçı bir şirket. Esas faaliyet alanları medya, sanayi, maden, ticaret ve enerji olan firma son dönemde adını Afşin-Elbistan’daki Çöllolar Kömür Sahası’nda medana gelen ve 9 kişinin ölümüyle sonuçlanan kaza ile duyurmuştu. Hiçbir teknik önlem alınmayan, teknik denetimden uzak işletilen kömür sahasında göçük altında kalan işçilerin ve mühendislerin cesedlerine hâlâ ulaşılamadı. Ciner grubu 28 yıllığına aldığı Afşin-Elbistan’daki Çöllolar Kömür Sahası’nın işletme hakkı sayesinde Türkiye’nin kömür rezervinin yüzde 40’ını eline geçirmiş durumda.

(soL – Ekonomi)